Những đóa hoa và nhành nguyệt quế.

Bạn có biết không?

Vào ngày 12 tháng 6 năm 2018, có sáu mươi (60) khẩu súng trên pháo đài Fort Siloso ở đảo Sentosa, Singapore đã được trang hoàng bằng những đóa hoa và nhành nguyệt quế trên nòng súng.

Nơi hai vị nguyên thủy Mỹ-Triều gặp nhau để nói chuyện hòa bình.

Sự tinh khiết trong trắng và hương thơm của những bó hoa gắn trên đầu súng: hoa lily màu trắng và màu hồng, hoa cát tường đỏ, hoa đồng tiền vàng với nhành nguyệt quế xanh ngọc, biểu tượng cho sự tốt đẹp, hòa bình. Chỉ nhìn thấy những bó hoa đó trên đầu súng người ta như nghe được cả tiếng vỗ cánh của con chim bồ câu trắng.

Bạn có biết không?

Đêm 10 rạng ngày mồng 11 tháng 6 ở nhiều thành phố trên đất nước Việt Nam, từ Sài Gòn, Nha Trang kéo ra tới Phan Rang, Phan Rí, người dân cũng kéo nhau rầm rộ ra đường để biểu lộ lòng quyết tâm giữ từng tấc đất của người Việt không để chính quyền giao cho ngoại bang.

Người dân Việt coi đất như một phần xương thịt của mình. Cầm một mảnh đất trên tay, chúng ta có bao nhiêu điều suy nghĩ về đất: Đất nước tôi; từ đất tôi sinh ra, tôi lại về với đất; đất lề quê thói; một tấc đất, một tấc vàng; đất là mẹ ta, đất là cha ta; đất cung cấp thực phẩm, đất nuôi ta sống. Và đất là nơi ta trở về tìm, đất là nơi ta gửi xương gửi thịt.

Trong quá khứ, bằng trực tiếp hay gián tiếp chính quyền Việt Nam đã mang bán từng mảnh đất biên giới cho quốc gia hàng xóm. Người dân đang sống giữa hai ranh giới đó cũng bị bán đi mà không biết, để rồi chỉ một, hai thế hệ con cái về sau bỗng nhiên trở thành người nước khác mà không cần một lý do pháp lý nào. Những “người lạ” càng ngày càng giành dân lấn đất ngay trên quê hương của chúng ta. Cái viễn ảnh bị lấn át, chiếm đoạt ngoài biển, trên bờ ngày càng rõ rệt.

Ngày hôm nay, kinh hoàng hơn nữa khi nghĩ đến việc chính những nhà lãnh đạo đất nước lại mang đất nước cho ngoại bang thuê dài hạn cả thế kỷ. Chín mươi chín năm (99 năm) tức là 4 thế hệ: Ông Bà, Cha Mẹ, Con cháu, Chắt. Ai là người sẽ đứng ra để thu lại được mảnh đất người lạ đã làm chủ bốn đời.

Ngôn ngữ của quốc gia mình cũng chẳng giữ được nói chi đến đất. Những chủ mới trong 99 năm đó sẽ biến xứ sở Việt thành nước thứ hai của họ.
Họ đến, họ ở lại và họ chiếm đoạt.

Bởi vậy ngày nay người dân phải ra sức bảo vệ đất đai của quốc gia dù có phải đương đầu với bắt bớ giam cầm ngay cả nguy hiểm đến bản thân.

Trải bốn ngàn năm dựng nước nhà

Sông khoe hùng dũng núi nguy nga

Trả ta sông núi muôn đời trước

Không đòi ai trả núi sông ta. (Thơ-Vũ Hoàng Chương)

Cha ông ta đã hy sinh bao nhiêu thế hệ để giữ từng tấc đất, người dân Việt ngày hôm nay nhất định không để cho nhà cầm quyền xẻ sông phá núi dâng đất nước cho ngoại bang.

Bạn có biết cũng hôm nay người dân đã.

Cùng nhau chống lại luật an ninh mạng của nhà nước để người dân được tự do thông báo cho nhau từng cơn gió trở mình của đất nước.

Cấm liên lạc trên mạng là cấm tất cả những liên lạc giữa người dân với nhau bằng một hình thức hiệu quả nhất. Làm sao để gọi nhắn nhau tụ họp, xuống đường, chống lại những sai trái của nhà nước. “Luật An Ninh Mạng là luật bịt mắt, bịt tai, bịt miệng người dân.” Khi mắt không nhìn, tai không nghe, miệng không nói người dân sẽ hoàn toàn bị lệ thuộc vào chính quyền, như người khuyết tật lệ thuộc vào bàn tay dắt đi và ai cũng biết bàn tay của chính quyền ngày nay dắt chúng ta đi tới đâu.

Bạn có biết đêm nay ở Bình Thuận-Phan Rí có những chiếc xe cảnh sát bị người dân đốt cháy, những viên gạch ném vào trụ sở của tỉnh, những người cảnh sát phải bỏ mũ áo chạy dưới sức mạnh của người dân không vũ khí. Họ chỉ có những mảnh giấy chống đối cầm tay, những viên đá nhặt ở dưới đất chống lại với súng đạn.

Bao nhiêu năm nay từ ngày “Thống Nhất”, đất nước luôn luôn ở trong tình trạng người dân bị chính quyền đàn áp bằng những luật lệ bất thành văn, cá lớn nuốt cá bé, kèm theo bắt bớ, nhà tù. Người dân Việt vốn dĩ cầu an, nếu đất nước còn đó, giang sơn còn đó, họ cũng cố chấp nhận những bất công để sống. Nhưng khi bị dồn vào tình thế đất nước dần dần thuộc về ngoại bang họ có phản ứng. Tức nước thì bờ phải vỡ. Họ cùng kéo nhau ra đường, hô lên tiếng nói và lòng yêu nước, với hai bàn tay không họ chống lại những người cầm súng.

Trong những người cảnh sát ra làm nhiệm vụ dẹp loạn thế nào cũng có những người cùng một lòng với dân, như hình ảnh của anh Cảnh Sát Cơ Động (CSCĐ) dưới đây.

Hy vọng anh không bị lụy đến thân vì tấm hình rất đẹp này.

Trong tiếng hò hét phẫn nộ chợt bạn nhìn thấy một nụ cười. Nụ cười rạng rỡ an bình của người Cảnh Sát Cơ Động trong một hình hài thất thế, vết tích tang thương hai tay trần không súng không kiên chắn, buông xuôi nhưng miệng nở một nụ cười thật đẹp.

Nụ cười trên môi anh chính là chùm hoa lily và nhành nguyệt quế gắn trên đầu súng.

Nụ cười của anh cho chúng ta biết là anh đã nhận ra điều gì. Anh bắn ai, bắn vào đồng loại, bắn vào cô, bác, anh chị, hay chính vào cha mẹ mình.

Trên nét mặt của anh không có cái phẫn nộ của người thất thế, anh đã nhận ra được vẻ đẹp của chùm hoa và hương thơm của nhành nguyệt quế trên cây súng anh vừa vứt xuống. 

Trần Mộng Tú

TÔI LÀ AI

TÔI LÀ AI, bài trích trong tác phẩm Mưa Sài Gòn Mưa Seattle của Trần Mộng Tú, NXB Văn Mới, phát hành năm 2006 (Trang 139)

Bài này đã bị một người tên là Kim Thu lấy cắp nguyên bài, thay địa danh Seattle thành San Jose, tên hồ Sammamish  thành hồ San Jose. Đổi tựa bài thành “Tôi là Ai, Người Việt hay Người Mỹ” Ký tên Kim Thư Tùy Bút, gửi đăng trên tờ tuần báo Adelaide ở Úc, sau đó phát tán trên mạng, từ tháng 10/2010. 

Trần Nguyên Phát đổi tựa: Quê nhà, Quê người, Quê Mỹ, Quê Việt phát tán trên các trang mạng hải ngoại đầu năm 2018

TÔI LÀ AI

 “Tôi là ai mà yêu quá đời này”

(TCS)

           Có phải nếu mình ở một nơi nào trên dưới ba mươi năm thì mình là người thuộc địa phương đó, đúng không?

           Đã biết bao nhiêu lần tôi đặt ra câu hỏi đó sau một ngày nhìn vào lịch thấy con số ghi năm đã bước vào năm thứ ba mươi của một người tị nạn. Bây giờ có ai mới quen gặp tôi, hỏi: Bà ở đâu đến vậy? Thì chắc tôi sẽ trả lời rất tự nhiên là Tôi ở Seattle hay khi đang đi du lịch thì sẽ trả lời Tôi từ Mỹ đến. Tôi sẽ không trả lời là tôi ở Việt Nam đến nữa, chỉ trừ khi người ta hỏi Bà là người nước nào? Thì lúc đó tôi chắc chắn nói “ Tôi là người Việt Nam”. Để cho họ không nhầm với người Trung Hoa, người Nhật, hay người Phi.

           Đúng, tôi ở Mỹ trên, dưới ba mươi năm rồi, tôi là một người Mỹ. Bây giờ thử xem lại con người Mỹ của tôi. Trước tiên mặt mũi, chân tay tôi chẳng có gì thay đổi cả. Vẫn khuôn mặt cấu trúc ít góc cạnh của người Á Đông, cái mũi khiêm tốn, tóc sợi to và đen, khi có tóc bạc thì nhìn thấy ngay, muốn giấu thì phải nhuộm. Đối với người Á Đông thì tôi được gọi là người có nước da trắng, nhưng mầu trắng này thực ra là mầu ngà, và đứng cạnh một ông Tây, bà Mỹ nào thì nó vẫn cho cái căn cước da vàng rất rõ rệt. Khi tôi nói tiếng Anh thì cách phát âm có vấn đề, nếu nói nhanh quá thì sẽ vấp phải lỗi nói tiếng Anh theo cách dịch tiếng Việt trong đầu. Như thế bị chê là nói Tiếng Anh bể (broken English) Về cách phục sức, nhà ở, xe cộ bên ngoài tôi có thể không kém một người Mỹ chính gốc. Nhưng khi bước vào nhà tôi thì hoàn toàn khác: từ những bức tranh treo ở phòng khách, bát đũa bầy ở bàn ăn, chai nước mắm, hũ dưa cải trong bếp và nhất là sách, báo tiếng Việt ở khắp nơi trong nhà, thì chắc ai cũng sẽ nhận ra ngay đó là một gia đình Việt Nam. Như thế thì tôi là người Seattle hay người Hà Nội, người Mỹ hay người Việt? Tôi ở đất này đến ba mươi năm rồi cơ mà.

           Người ở Lạng Sơn, Thanh Hóa ra Hà Nội ở trên dưới ba mươi năm thì tự nhận mình là người Hà Nội; người ở Hải Phòng, người ở Hải Dương vào Sài Gòn lập nghiệp từ năm 75, 76 tự nhận mình là người trong Nam.

           Tôi ở Mỹ tìm về Việt Nam không ai chịu nhận tôi là người Việt nữa, dù tôi có yêu quê hương đến quặn thắt cả ruột gan. Có khi gặp lại họ hàng thăm viếng, hỏi han, nước mắt khôn cầm thế mà thỉnh thoảng họ vẫn nói rất tự nhiên: Chị đâu có phải là người Việt nữa. Bây giờ Chị là người Mỹ rồi, hay: Chắc cái này không hạp với chị hay cái kia chị không ăn được, cái nọ chị không biết đâu. Những lúc đó tôi chẳng biết mình phải phản ứng thế nào cho đúng. Cứ cãi tôi vẫn Việt hay nhận đúng rồi tôi là Mỹ? Không, cả hai cùng sai cả. Những khi cần quyên tiền đóng góp vào việc công ích nào ở Việt Nam thì ai ai cũng nhắc lại cho tôi đến ngàn lần tôi là một người Việt Nam chính gốc. Tôi phải có bổn phận và tình thương với đất nước, đồng bào. Tình thương thì nhất định lúc nào tôi cũng đầy ắp trong ngực rồi, tôi chẳng cần ai nhắc nữa, nhưng bổn phận thì cho tôi nghĩ lại. Tôi đã đóng góp bổn phận của tôi cho đất nước đó rồi. Một mối tình chết tức tưởi trong chiến tranh hơn ba mươi năm về trước - xương thịt của người tôi yêu nằm trong lòng đất, rồi lại phải đào lên, đốt thành tro than, bị đuổi mộ như đuổi nhà - đã trả bổn phận đó thay tôi rồi. Chừng đó chưa đủ hay sao? Bây giờ tôi phải có bổn phận đóng thuế hàng năm ở đất nước tôi đang sống để phụ với chính phủ sửa đường, xây trường học và nuôi di dân những người ở khắp nơi mới tới, như trước kia đất nước này đã nuôi người Việt, vì giấy tờ cá nhân hiện tại xác định tôi là người Mỹ. Tôi phải làm bổn phận công dân.

            Có những ngày tôi lái xe bị kẹt ở xa lộ vào một buổi chiều mưa mùa thu hay một buổi sáng mùa xuân vắng lặng, êm ả, đứng trong nhà nhìn ra mặt hồ, tôi mới cảm nhận được nơi mình đang hiện diện không phải là quê mình, không phải nước mình. Chẳng có một lí do gì cụ thể, chỉ là những giọt mưa đập vào kính xe, chỉ là mặt nước hồ gờn gợn sóng. Mưa trên xa lộ Mỹ nhắc nhớ đến những cơn mưa tháng Năm ở Thị Nghè, nhà mình hay ở Trần quý Cáp, nhà anh; hay ở trước rạp ciné Eden đúng trú mưa với nhau. Nước ở hồ Sammamish trước nhà nhắc đến nước sông ở bến Bạch Đằng mỗi lần qua phà sang bên kia Thủ Thiêm chơi với bạn, hay sóng nước ở bắc Mỹ Thuận những lần qua phà đi thăm họ hàng ở tận Bạc Liêu. Những lúc đó tôi chợt bắt gặp mình Việt Nam quá, vì những cái bóng Việt Nam thật mờ, thật xa lại chồng lên hình ảnh rõ rệt ngay trước mặt mình. Và kỳ diệu làm sao những cái bóng đó nó mạnh đến nỗi mình quên mất là mình đang ở Mỹ. Thì đúng tôi là người Việt Nam.

           Lại có những lần tôi ở Việt Nam, bị muỗi đốt kín cả hai ống chân, bị đau bụng liên miên cả tuần lễ. Đi đâu cũng phải hỏi đường, ai nhìn mình cũng biết mình từ đâu đến và đang đi lạc, tiền bạc tính hoài vẫn sai. Nhiều khi đứng chênh vênh trên đường phố Sài Gòn, biết đất nước này vẫn là quê hương mình, những người đi lại chung quanh là đồng bào mình, nhưng sao không giống Việt Nam của mình ngày trước, hình như  đã có điều gì rất lạ. Ngôn ngữ Việt thì thay đổi rất nhiều, pha trộn nửa Hán nửa Ta, chắp đầu của chữ này với cuối chữ của chữ kia, làm nên một chữ mới thật là “ấn tượng”, nói theo cách dùng chữ khá phổ biến bây giờ ở Việt Nam. Cách phát âm của người Hà Nội bây giờ không giống cách phát âm cũ của ông bà, cha mẹ tôi ngày trước, đã thế họ nói nhanh quá, tôi nghe không kịp. Cái tiếng nói trầm bổng, thanh lịch, chậm rãi, rõ ràng từng chữ của thời xa xưa bây giờ chỉ còn là cổ tích.

           Ngửng mặt lên nhìn bầu trời, vẫn bầu trời xanh biếc của thời tuổi trẻ, cúi xuống nhìn mặt đất, vẫn mặt đất thân quen, nhưng sao lòng hoang mang quá đỗi, và thấy đã có một khoảng cách nghìn trùng vô hình giữa mình và quê hương đất Việt. Chắc tôi là người Mỹ.

            So sánh thời gian tôi sinh ra, sống ở Việt Nam và thời gian tôi bỏ Việt Nam ra đi, sống ở Mỹ hai con số đó đã gần ngang nhau. Tôi được học từ nhỏ rằng quê hương là nơi tổ tiên lập nghiệp, là nơi chôn nhau cắt rốn. Một bài hát phổ thơ nổi tiếng trong nước, có câu: Quê hương mỗi người có một, như là chỉ một mẹ thôi. Nhưng có người lại nói: Nơi nào mình sống ở đó suốt một quãng đời dài, có những người thân chung quanh mình, hưởng những ân huệ của phần đất cưu mang mình, thì nơi đó cũng được gọi là quê hương mình. Như vậy thì tôi có một hay hai quê?

           Sống ở Mỹ thì bạn bè gặp nhau thường nói: Cái này người Việt mình không hạp, hoặc người Mỹ họ mới thích nghi được việc này, người Việt mình không quen. Khi đi dự buổi tiệc cuối năm của một công ty lớn ở Mỹ, toàn là những người Mỹ sang trọng thì thấy rõ ngay mình là người Việt đi lạc, dù mình có sang trọng, lịch sự như họ. Hóa ra ở Mỹ hay về Việt Nam mình đều lạc chỗ cả.

           Tôi nhớ mấy năm trước có lần trò chuyện với Mẹ của một người bạn, lúc đó cụ ngoài 80 hãy còn minh mẫn, cụ theo đạo Phật. Trưởng nam của cụ và con dâu cụ tự nhiên rủ nhau theo đạo Công Giáo. Gặp tôi cụ hỏi: Không biết anh Bình nhà tôi khi chết thì đi đâu? Phật giận anh ấy, vì anh ấy bỏ đi, Chúa chắc gì cho anh ấy vào, vì anh ấy mới quá! Năm nay cụ ngoài 90 tuổi rồi và may quá, cụ bị Alzheimer, cụ không còn minh mẫn để lo con mình không có chỗ dung thân cho phần hồn.

           Bây giờ thỉnh thoảng nghĩ lại những lời cụ nói, thấy mình ngay ở đời sống này cũng đã là một vạt nắng phất phơ bay. Quê nhà, quê người, quê Mỹ, quê Việt. Chao ôi! Cái thân cỏ bồng.

           Nhưng lạ lắm, tôi biết chắc mình là người Việt nhất là khi tôi nằm mơ. Trong giấc ngủ tôi thường gặp cha mẹ, gặp ngay trong những ngôi nhà cũ ở Việt Nam, gặp bạn bè cũng gặp trên đường phố Việt Nam từ ngày rất xa xưa, và bao giờ trong mơ cũng đối thoại bằng tiếng Việt. Tỉnh dậy đôi khi vẫn ứa nước mắt, dù là một giấc mơ vui. Thấy nhớ quê nhà quá đỗi!

          Tôi nhớ lại trong những truyện ngắn, những bài thơ Đường tôi đọc thời rất xa xưa nói về những người bỏ làng đi xa lâu năm trở về không ai nhận ra nữa vì đã già. Hồi đó sao mà mình thương những người già đó thế! Bây giờ nghĩ lại thì người trong sách đó còn may mắn hơn mình, họ đâu có đi đến tận một nước khác như mình. Họ chỉ bỏ làng, chứ không bỏ nước. Thế mà khi về còn ngơ ngác, bùi ngùi, tủi thân vì lạc chỗ ngay trong làng mình.

           So sánh tôi với người bỏ làng ra đi trong những trang sách đó thì hoàn cảnh của tôi đáng buồn hơn nhiều. Không những đã bỏ làng, bỏ nước đi, còn nhận quốc tịch của một nước khác.

                                        Khi về đổi họ thay tên

                                       Núi chùng bóng tủi sông ghen cạn dòng.

Tôi là ai?

tmt

4/2006

Ngày Của Mẹ

Sáng nay tôi đi ra phố, góc cây xăng có một bà già người Lào ngồi bán hoa. Chung quanh bà là những chậu, những rổ đựng đầy hoa đủ mầu. Tóc bà trắng nhiều hơn đen, da tay bà cũng có nhiều nếp nhăn như ở bàn tay tôi, tôi nghĩ bà là một người mẹ và có thể cũng là một người bà giống tôi.

Tôi xuống xe ghé ngồi cạnh bà lựa hoa. Mẹ tôi không còn nữa, tôi mua hoa mang ra nghĩa trang, tôi chọn thứ hoa có thể để lâu ngoài trời cho mẹ. Tôi cũng lựa thêm một bó hồng thật to, tôi sẽ chia bó hồng này ra nhiều phần nhỏ cộng thêm với hoa lá trong vườn của tôi, làm thành những bó nhỏ khác để tặng cho năm bà mẹ trẻ là: con gái, con dâu và ba cô cháu dâu vào ngày mai. Ngày mai là Ngày Của Mẹ, gia đình tôi con cháu sẽ tổ chức ăn mừng lễ chung cho các mẹ, tôi sẽ mang hoa tới tặng cho những bà mẹ trẻ này. Thật ra các cháu tôi (những bà mẹ trẻ) còn đông hơn nữa, nhưng một số đã mang nhau đi xa nghĩ hè từ mấy hôm trước.

Người phụ nữ luống tuổi với nụ cười thật hiền hậu, đưa những bó hoa tươi ra mời tôi. Khuôn mặt của bà rất thân quen vì lâu lâu bà vẫn mang hoa ra bán ở góc phố này, nhiều nhất là mùa hè và vào những dịp lễ tết. Tôi muốn nói chuyện với bà nhưng chúng tôi không đồng ngôn ngữ và bà không nói được tiếng Anh. Câu duy nhất bà nói được là Thank You sau khi khách trả tiền. Mỗi bó hoa của bà đều có cắm giá, ai muốn mua chỉ việc lấy một bó và theo giá trên bó hoa trả tiền.

Tôi trả tiền những bó hoa xong chào bà về xe. Bà tặng lại tôi một nụ cười thật tươi. Tôi vào xe ngồi thưởng thức mãi nụ cười và nét mặt hiền hậu của bà, thừ người ra một lúc, nhớ mẹ mình.

Tôi bước xuống xe, quay lại hàng hoa, mua thêm một bó hoa màu vàng thật đẹp.Trả tiền xong, tôi cầm bó hoa đặt lại vào tay bà nói nhỏ bằng tiếng Việt:

-       Chúc bà một Ngày Của Mẹ hạnh phúc.

Bà ngẩn người nhìn tôi không hiểu tôi nói gì, nhưng nhìn mặt tôi và thấy tôi dùng cả hai tay ôm lấy bàn tay gầy guộc của bà, bà như hiểu ra. Bà cảm động nói một câu dài bằng tiếng Lào và cuối cùng thêm chữ Thank you (câu tiếng Anh duy nhất bà biết). Hai mắt bà đỏ hoe, nhưng miệng nở nụ cười thật tươi.

Mẹ tôi khi mất cũng chắc cũng bằng tuổi bà bây giờ.

Con đường ra nghĩa trang hôm nay ngập tràn nắng mới.

tmt

Mother’s Day 2018