Mặt trời đang xuống,
xuống nhanh lắm, đang từ đầu ngọn cây, chớp mắt đã rơi sát
xuống bờ đê, rồi nhòe ngay vào cánh đồng nước cạn. Một cái quầng
màu đỏ cam loang ra khắp không gian của buổi chiều. Dẫy núi xanh màu cỏ nhạt
chuyển sang màu lục, và chân núi dần dần tím xẫm lại giấu mình
vào đám cỏ bên dưới mặt nước xâm xấp.
Bắt đầu là tiếng
kêu đến trước, tiếng kêu to và đục vạch ngang trên bầu trời, ngước mắt
về phía bắc, từng đàn một, những con hạc đang bay tới,
có đàn gần hai mươi con, có đàn nhỏ hơn, sáu, bảy con, hay chỉ một đôi,
nương cánh nhau bay tới. Đôi khi, nếu may mắn ta có thể gặp cả một
bầu trời đầy cánh hạc. Chúng đáp xuống bờ đê, đứng sát vào
nhau.
Từng
tốp nhỏ âm thầm đi trong bóng đêm, họ đi sát vào nhau thật im lặng. Đôi
khi họ tách ra rồi lại chụm vào nhau. Họ cùng tới một địa điểm, một địa điểm được
vẽ ra rất mơ hồ trong đầu mỗi người. Không biết khi tới bãi đó họ còn nhau
không? Mỗi người trong nhóm họ đã để lại gia đình, người thân sau lưng. Họ nghĩ
mình sẽ đi tới một vùng đất hứa và sẽ bằng cách nào đó gặp lại người thân sau
này. Có người nghĩ họ có thể đang mặc cả với số mệnh. Cái chết đang đưa tay ra
kéo họ vào vũng đêm trước mặt, hay tương lai sáng sủa đang mở cửa đón họ vào.
Mặt trời đã hoàn toàn tắt ngấm.
Họ
đi bộ qua những con đường làng, qua cánh rừng, qua những thị trấn, những trạm
canh. Họ đi như thế đã bao nhiêu ngày rồi, vừa đi vừa lẩn trốn. Có thể bị bắt bỏ
tù bất cứ lúc nào, có thể bị giết bằng dao hay bằng súng vào lúc hừng đông hay
lúc mặt trời vừa lặn. Cái chết sẽ đến rất tình cờ.
Họ
xuống bãi, lên thuyền trong đêm đen thả đời mình vào những chiếc thuyền đánh cá
mong manh. Cứ ra khỏi bờ, cứ trôi thật xa, thật xa, thật xa. Đừng nghĩ đến bão,
đến cướp biển vội. Hãy nghĩ đến những con thú trên bờ, ngay lúc này. Hãy chạy
xa những con thú đội lốt người.
Có tiếng ai nói: Khi
nào ngủ, những con hạc sẽ xuống đầm nước cho an toàn. Ở giữa ruộng, chúng
sẽ bớt được nỗi sợ hãi các loại thú trên cạn như báo, chồn, cáo, mèo rừng tấn
công.
Hạc cũng giống
cò, không có cái cựa nhỏ ở chân như chim để có thể móc vào
cành khi ở trên cây cao mà không sợ rơi xuống khi ngủ quên.“Con cò mày đi ăn đêm/đậu phải cành
mềm lộn cổ xuống ao.” Nó ngủ, đứng một chân co lên
trong đầm suốt đêm.
Hình
như có tiếng súng lên nòng gần lắm, họ co lại vào nhau nhưng vẫn bước đi. Leo
được lên thuyền ra xa bờ sẽ an toàn hơn. Ngay lúc này càng xa bờ càng tốt. Những
con thú trong đêm có thể lấy sinh mạng họ bất cứ lúc nào. Ra biển, ra biển, ra
biển. Ta sẽ chết ngay trên bãi này, hay sẽ chết trên biển.
Thượng
Đế ơi, mang con sang bờ bên kia.
Những con hạc này có
tên là Sandhill Cranes (Hạc đồi cát/ tiếng Hán là Sa Khâu Hạc 沙丘鹤 ) hàng năm vào cuối
thu, chúng từ vùng Bắc Mỹ và Canada tìm về những vùng ấm miền Nam để
trốn đông, đến đầu xuân chúng laị trở về nguyên quán. Chúng vừa
bay vừa nghỉ trên những đầm nước nào chúng gặp trên đường thiên
di để kiếm ăn và nghỉ đôi cánh mỏi qua đêm. Cứ như thế chúng rủ nhau bay
đi, bay về, trên đôi cánh mong manh cho tới cuối đời. Một đời sống
của Hạc đồi cát dài hai mươi năm.
Cứ như thế họ rủ nhau đi, hếp tốp này đến tốp khác, họ kéo
nhau đi thật xa nơi họ được sinh ra. Họ không biết bãi bờ nào họ sẽ táp vào,
bàn tay nào kéo họ lên bờ. Có người đi tới nơi, có người chẳng bao giờ nhìn thấy
bờ. Có người phải thả xác người thân mình xuống cho biển cuốn đi. Có những con thuyền mất
tích không để lại dấu vết gì. Biển làm sao biết ghi, biển cũng chẳng biết chụp
hình.
Không phải “Ngàn Cánh Hạc” bằng giấy của văn sĩ Nhật Yasunari Kawabata,
mà cả mấy trăm ngàn con hạc, các nơi trên vùng Bắc Mỹ và Canada rời tổ đi trốn
mùa đông. Chúng bay hàng trăm dặm tìm chỗ ấm nghỉ chân từng chặng đường cho tới
chỗ có thể dung thân suốt mùa đông. Vì chúng đến đông đảo nên loài người phải sửa
soạn chỗ cho chúng cư ngụ. Nơi nào chúng tới, phải cho
thêm nước đổ vào ruộng khô, để hạc có chỗ về trú đông đã khiến một số nhà nông
bất bình.
Không phải một trăm, một ngàn người, mà hàng trăm ngàn người
cùng bỏ đi. Họ đi nhiều quá, nên những vùng họ tới, đã mở lòng ra đón họ vào,
chia cho họ mảnh đất, ngôi nhà, quần áo, thức ăn.
Đôi khi cũng bị những người bản xứ cau mày khó chịu như bác
nông phu bị hạc chiếm ruộng của mình. Người di tản tới đây, không trú một mùa đông mà họ trú nguyên
một chiều dài của cuộc đời còn lại. Bao nhiêu mùa xuân ấm áp về rồi, có mấy ai
tìm về nguyên quán sống đời còn lại. Người tị nạn nhận hẳn vùng đất này làm nơi dung thân vĩnh viễn.
Dù mùa đông có đến hay xuân có về cũng không rời bỏ đi đâu được nữa, quê nhà có
chỗ đấy, nhưng thực sự làm gì còn chỗ cho mình mà về.
Chim hạc không mất quê, chúng bay khỏi tổ vào mùa đông, trở về nguyên
quán vào mùa xuân. Những con Hạc đồi cát, ngỗng Gia Nã Đại, ngỗng tuyết, thiên
nga và rất nhiều loại chim lạ khác nhau ở đâu tới cư trú nước Mỹ này, cũng được
con người cung cấp cho chúng những căn nhà mùa đông (winter home).
Người di tản bỏ đi vào mùa nào cũng không có đường trở lại. Những
con người không đồng chủng đó, tới gửi thân ở những vùng đất hiền hòa khác, họ
cũng nhận được những căn nhà đầy tình người ấm áp. Họ đã ở lại cho đến cuối đời.
Người di tản mỗi năm vào tháng tư ra đứng ngước mắt nhìn trời,
thấy cánh chim bay ngang lòng bỗng ngậm ngùi.
Sao ta ở mãi chốn này!
-Viết từ nơi Hạc di
trú: Lodi-California
-Hình – Wikipedia
Tết Bính Thân 2016
.